ΕΓΓΡΑΦΟ 83, Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

^{(922.1) 83:0.1} Αυτή είναι η αφήγηση της απαρχής του θεσμού του γάμου. Ο γάμος προόδευσε σταθερά, από τις χαλαρές και περιστασιακές συνευρέσεις της αγέλης, μέσα από πολλές παραλλαγές και προσαρμογές, ως την εμφάνιση των γαμήλιων εκείνων προτύπων, τα οποία, τελικά, κορυφώθηκαν στην πραγμάτωση της συνεύρεσης ανά ζεύγη, την ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας για να φτιάξουν οικογένεια του ανώτερου κοινωνικού είδους.

^{(922.2) 83:0.2} Ο γάμος απειλήθηκε πολλές φορές και τα γαμήλια ήθη χρησιμοποίησαν σε μεγάλο βαθμό τόσο την ιδιοκτησία, όσο και την εκκλησία, για υποστήριξη. Η πραγματική, ωστόσο, επιρροή, η οποία διαφυλάσσει για πάντα το γάμο και την προκύπτουσα οικογένεια είναι το απλό και συμφυές βιολογικό δεδομένο ότι ο άνδρας και η γυναίκα, κατηγορηματικά, δεν ζουν ο ένας χωρίς τον άλλο, είτε είναι οι πιο πρωτόγονοι άγριοι, είτε οι περισσότερο πολιτισμένοι των θνητών.

^{(922.3) 83:0.3} Είναι εξ αιτίας του ερωτικού ενστίκτου που ο εγωιστής άνθρωπος δελεάζεται στο να κάνει για τον εαυτό του κάτι καλύτερο από τα ζώα. Οι εξ αιτίας του ατομικού συμφέροντος και ικανοποίησης ερωτικές σχέσεις συνεπάγονται τις βέβαιες συνέπειες της αυταπάρνησης και διασφαλίζουν την ανάληψη αλτρουιστικών καθηκόντων και πολυάριθμων οικογενειακών ευθυνών που αφορούν στο όφελος της φυλής. Γι’ αυτό το σεξ υπήρξε ο άγνωστος και πέραν κάθε υποψίας εκπολιτιστής των αγρίων. Διότι αυτή καθ’ εαυτή η ερωτική παρόρμηση αυτόματα και αλάθητα υποχρεώνει τον άνθρωπο να σκεφθεί και, τελικά, τον κάνει να αγαπήσει.

^{(922.4) 83:1.1} Ο γάμος αποτελεί τον κοινωνικό μηχανισμό που σχεδιάσθηκε για να ρυθμίζει και να ελέγχει τις πολλές εκείνες ανθρώπινες σχέσεις οι οποίες αναφύονται από το φυσιολογικό δεδομένο της αμφισεξουαλικότητας. Ως θεσμός, ο γάμος λειτουργεί προς δύο κατευθύνσεις:

^{(922.5) 83:1.2} 1. προς την κατεύθυνση της ρύθμισης των ατομικών ερωτικών σχέσεων.

^{(922.6) 83:1.3} 2. Προς την κατεύθυνση της ρύθμισης των απογόνων, της κληρονομιάς, της διαδοχής και της κοινωνικής τάξης, με την τελευταία να είναι η παλαιότερη και αρχική λειτουργία του.

^{(922.7) 83:1.4} Η οικογένεια, η οποία αναπτύσσεται δια του γάμου σταθεροποιεί από μόνη της το θεσμό του γάμου, μαζί με τα περί την ιδιοκτησία έθιμα. Άλλοι δραστικοί παράγοντες για τη σταθερότητα του γάμου είναι η τιμή, η ματαιοδοξία, ο ιπποτισμός, η αίσθηση του καθήκοντος και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ενώ, όμως, οι γάμοι μπορεί να εγκρίνονται, ή να αποδοκιμάζονται άνωθεν, δεν γίνονται στον παράδεισο. Η ανθρώπινη οικογένεια είναι ένας καθαρά ανθρώπινος θεσμός, μια εξελικτική επέκταση. Ο γάμος είναι κοινωνικός θεσμός, όχι εκκλησιαστικός τομέας. Πράγματι, η θρησκεία ασφαλώς τον επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό, αλλά δεν πρέπει να αναλαμβάνει αποκλειστικά τον έλεγχο και τη ρύθμισή του.

^{(922.8) 83:1.5} Ο πρωτόγονος γάμος υπήρξε αρχικά εμπορικός. Ακόμα και στους σύγχρονους καιρούς, είναι συχνά κοινωνικό, ή επιχειρησιακό θέμα. Δια της επίδρασης της πρόσμιξης των Ανδιτικών γόνων και ως αποτέλεσμα των ηθών του προοδεύοντος πολιτισμού, ο γάμος γίνεται σιγά-σιγά αμοιβαίος, ρομαντικός, γονικός, ποιητικός, τρυφερός, ηθικός, ακόμη και ιδεαλιστικός. Ωστόσο, η επιλογή και η αποκαλούμενη ρομαντική αγάπη, ελάχιστα υπολογίζετο στην πρωτόγονη συνεύρεση. Κατά τους πρώιμους χρόνους ο σύζυγος και η σύζυγος δεν ήταν πάρα πολύ κοντά. Δεν έτρωγαν, καν, μαζί πολύ συχνά. Αλλά και στους αρχαίους, η ατομική αγάπη δεν ήταν στενά συνδεδεμένη με την ερωτική έλξη. Αγαπούσαν ο ένας τον άλλο κυρίως επειδή ζούσαν μαζί και εργάζονταν μαζί.

^{(923.1) 83:2.1} Οι πρωτόγονοι γάμοι σχεδιάζονταν, πάντα, από τους γονείς του αγοριού και του κοριτσιού. Το μεταβατικό στάδιο ανάμεσα σ’ αυτό το έθιμο και την εποχή της ελεύθερης επιλογής καταλαμβάνετο από τους μεσολαβητές του γάμου, ή τους επαγγελματίες προξενητές. Οι προξενητές αυτοί ήσαν αρχικά οι κουρείς. Αργότερα, οι ιερείς. Ο γάμος ήταν, αρχικά, υπόθεση της φυλής, αργότερα οικογενειακό θέμα και μόνο πρόσφατα έγινε προσωπικό εγχείρημα.

^{(923.2) 83:2.2} Ο πρωτόγονος γάμος αντιμετωπίζετο ως εξαναγκασμός, όχι ως έλξη. Τους πολύ παλιούς καιρούς η γυναίκα δεν είχε ερωτική υπερηφάνεια,¹ μόνο ερωτική κατωτερότητα, όπως την εμφυσούσαν τα ήθη. Όπως οι επιδρομές προηγήθηκαν του εμπορίου, έτσι και ο γάμος δι’ αρπαγής προηγήθηκε του γάμου δια της υπόσχεσης. Πολλές γυναίκες εθελοτυφλούσαν στην αρπαγή, για να ξεφύγουν από την κυριαρχία των πρεσβύτερων ανδρών της φυλής τους. Προτιμούσαν να πέσουν στα χέρια ανδρών της ηλικίας τους από μιαν άλλη φυλή. Αυτή η ψευδο-απαγωγή υπήρξε το μεταβατικό στάδιο μεταξύ της δια της βίας αρπαγής και της μετέπειτα ερωτοτροπίας από ευχαρίστηση.

^{(923.3) 83:2.3} Ένας αρχικός τύπος γαμήλιας τελετουργίας ήταν μια απομίμηση φυγής, ένα είδος πρόβας της απαγωγής, η οποία κάποτε αποτελούσε κοινή πρακτική. Αργότερα, η εικονική αρπαγή έγινε μέρος της συνήθους γαμήλιας τελετουργίας. Η προσποίηση του σύγχρονου κοριτσιού να αντισταθεί στην «αρπαγή» να μην μιλά για γάμο, όλα είναι κατάλοιπα των παλιότερων εθίμων. Η μεταφορά της νύφης από το κατώφλι είναι απομεινάρι πολλών αρχαίων πρακτικών, των ημερών, μεταξύ άλλων, που έκλεβαν τις γυναίκες.

^{(923.4) 83:2.4} Στη γυναίκα είχαν από παλιά αρνηθεί πλήρη ελευθερία και αυτοδιάθεση στο γάμο, αλλά οι εξυπνότερες γυναίκες ήσαν πάντα ικανές να αντιπαρέρχονται τον περιορισμό αυτό, με την έξυπνη χρήση της ευστροφίας τους. Ο άνδρας είχε συνήθως τον πρώτο λόγο στην ερωτοτροπία, αλλά όχι πάντα. Η γυναίκα πολλές φορές επίσημα, αλλά και κρυφά, εγκαινιάζει τη διαδικασία του γάμου. Και καθώς ο πολιτισμός προόδευσε, οι γυναίκες απέκτησαν, πλέον, ένα μεγαλύτερο ρόλο σε όλες τις φάσεις της ερωτοτροπίας και του γάμου.

^{(923.5) 83:2.5} MISSING PARAGRAPH

^{(923.6) 83:2.6} Η αγάπη που μεγαλώνει, το ειδύλλιο και η προσωπική επιλογή στις προγαμιαίες ερωτοτροπίες αποτελούν συνεισφορά των Ανδιτών στις φυλές του κόσμου. Οι σχέσεις μεταξύ των φύλων εξελίσσονται ευνοϊκά. Πολλοί προοδευτικοί λαοί υποκαθιστούν σταδιακά, με κάπως εξιδανικευμένες απόψεις της ερωτικής έλξης, εκείνες που βασίζονταν στα παλιότερα κίνητρα της χρησιμότητας και της ιδιοκτησίας. Η ερωτική παρόρμηση και τα αισθήματα αγάπης αρχίζουν να εκτοπίζουν τους ψυχρούς υπολογισμούς στην επιλογή του συντρόφου της ζωής.

^{(923.7) 83:3.1} Οι αρχαίοι δυσπιστούσαν στον έρωτα και τις υποσχέσεις. Πίστευαν ότι οι σταθερές ενώσεις πρέπει να έχουν την εγγύηση μιας απτής διασφάλισης, ιδιοκτησίας. Για το λόγο αυτό, η τιμή αγοράς μιας συζύγου θεωρείτο ως το τίμημα, ή, η εγγύηση, την οποία ο σύζυγος ήταν καταδικασμένος να χάσει σε περίπτωση διαζυγίου, ή εγκατάλειψης. Από τη στιγμή που η τιμή αγοράς της νύφης είχε πληρωθεί, πολλές φυλές επέτρεπαν το μαρκάρισμα της γυναίκας με το σήμα του συζύγου της. Οι Αφρικανοί ακόμη αγοράζουν τις συζύγους τους. Μια γυναίκα που την αγαπούν, ή τη γυναίκα ενός λευκού τη συγκρίνουν με τη γάτα τους, επειδή δεν τους κοστίζει τίποτα.

^{(924.1) 83:3.2} Οι επιδείξεις των νυφών ήταν ευκαιρίες για τα κορίτσια να ντυθούν καλά και να στολιστούν για να επιδειχθούν δημόσια, με την ελπίδα να φέρουν μεγαλύτερη τιμή ως σύζυγοι. Δεν πωλούνταν, ωστόσο, σαν ζώα – στις μεταγενέστερες φυλές μια τέτοια σύζυγος δεν ήταν μεταβιβάσιμη. Ούτε η αγορά της αποτελούσε, απλά, μία εν ψυχρώ συναλλαγή. Η χρησιμότητα είχε ίση αξία με τα χρήματα στην αγορά μιας συζύγου. Αν ένας, κατά τα λοιπά επιθυμητός, άνδρας δεν πλήρωνε για τη σύζυγό του, μπορούσε να υιοθετηθεί σαν γιος από τον πατέρα του κοριτσιού και τότε παντρεύονταν. Και αν ένας φτωχός ζητούσε σύζυγο και δεν μπορούσε να πληρώσει την τιμή που απαιτείτο από έναν άπληστο πατέρα, οι πρεσβύτεροι ασκούσαν συχνά πίεση στον πατέρα που κατέληγε σε μια τροποποίηση των απαιτήσεών του, ή, διαφορετικά, μπορούσε να γίνει απαγωγή.

^{(924.2) 83:3.3} Καθώς προόδευε ο πολιτισμός, δεν άρεσε στους πατέρες να φαίνονται ότι πωλούν τις θυγατέρες τους κι’ έτσι, ενώ συνέχισαν να αποδέχονται το τίμημα για την αγορά της νύφης, εγκαινίασαν το έθιμο να δίνουν στο ζευγάρι πολύτιμα δώρα, που ισοδυναμούσαν με τα χρήματα της αγοράς. Και με την μετέπειτα διακοπή της πληρωμής για τη νύφη, τα δώρα αυτά έγιναν η προίκα της.

^{(924.3) 83:3.4} Η έννοια της προίκας ήταν να δημιουργήσει την εντύπωση της ανεξαρτησίας της νύφης, να υποδηλώσει ότι έχει προ πολλού παρέλθει η εποχή των συζύγων-σκλάβων και των ιδιόκτητων συντρόφων. Ένας άνδρας δεν μπορούσε να χωρίσει μια γυναίκα με προίκα χωρίς να εξοφλήσει την προίκα στο ακέραιο. Σε ορισμένες φυλές γινόταν μία αμοιβαία κατάθεση από τους γονείς της νύφης αλλά και του γαμπρού για να χρησιμεύσει ως πρόστιμο στην περίπτωση που κάποιος από τους δύο εγκατέλειπε τον άλλο, στην πραγματικότητα ένα γαμήλιο συμβόλαιο. Κατά την περίοδο της μετάβασης από την αγορά στην προίκα, αν η σύζυγος αγοράζετο, τα παιδιά ανήκαν στον πατέρα. Αν όχι, ανήκαν στην οικογένεια της συζύγου.

^{(924.4) 83:4.1} Η γαμήλια τελετή εξελίχθηκε από το γεγονός ότι ο γάμος υπήρξε αρχικά υπόθεση της κοινότητας, όχι απλά η κατάληξη μιας απόφασης δύο ατόμων. Η συνεύρεση απασχολούσε την ομάδα, ενώ ήταν, επίσης, μια προσωπική δραστηριότητα.

^{(924.5) 83:4.2} Η μαγεία, οι μυσταγωγίες και οι τελετουργίες περιέβαλαν ολόκληρο το βίο των αρχαίων και ο γάμος δεν αποτελούσε εξαίρεση. Καθώς προόδευε ο πολιτισμός, καθώς ο γάμος αντιμετωπίζετο πιο σοβαρά, η γαμήλια τελετή έγινε πιο φαντασμαγορική. Ο γάμος, αρχικά, ήταν μία συνιστώσα στα ιδιοκτησιακά συμφέροντα, όπως είναι και σήμερα και γι’ αυτό απαιτούσε νόμιμες διαδικασίες, ενώ η κοινωνική θέση των παιδιών που θα ακολουθούσαν απαιτούσε την ευρύτερη δυνατή δημοσιότητα. Ο πρωτόγονος άνθρωπος δεν είχε αρχεία. Γι’ αυτό, η γαμήλια τελετή έπρεπε να έχει πολλούς μάρτυρες.

^{(924.6) 83:4.3} Αρχικά η γαμήλια τελετή ανήκε περισσότερο στην κατηγορία της μνηστείας και συνίστατο στην δημοσιοποίηση της πρόθεσης του να ζήσουν δυο άνθρωποι μαζί. Αργότερα συνίστατο σε ένα επίσημο κοινό γεύμα. Σε ορισμένες φυλές, οι γονείς απλώς πήγαιναν τις κόρες τους στο σύζυγο. Σε άλλες περιπτώσεις, η μοναδική τελετή ήταν η επίσημη ανταλλαγή των δώρων, μετά την οποία ο πατέρας της νύφης την παρουσίαζε στο γαμπρό. Σε πολλούς λαούς της Εγγύς Ανατολής ήταν έθιμο να μην ακολουθούν καμία τελετή, με το γάμο να ολοκληρώνεται από τη σεξουαλική πράξη. Ο κόκκινος άνθρωπος ήταν ο πρώτος που ανέπτυξε την πιο περίτεχνη γαμήλια φιέστα.

^{(924.7) 83:4.4} Η ατεκνία ήταν κάτι που φοβούνταν πολύ και εφ’ όσον η στειρότητα απεδίδετο σε σκευωρίες των πνευμάτων, οι προσπάθειες να διασφαλισθεί η γονιμότητα οδήγησαν, επίσης, στη σύνδεση του γάμου με ορισμένες μαγικές, ή θρησκευτικές τελετουργίες. Και στην προσπάθεια αυτή να διασφαλισθεί ένας ευτυχισμένος και γόνιμος γάμος, επιστρατεύονταν μάγια πολλά. Ακόμα και τους αστρολόγους συμβουλεύονταν για να εξακριβώσουν το γενέθλιο πεπρωμένο των μελλονύμφων.² Κάποια εποχή, η ανθρωποθυσία αποτελούσε σύνηθες χαρακτηριστικό όλων των γάμων μεταξύ των ευκατάστατων ανθρώπων.

^{(925.1) 83:4.5} Αναζητούνταν οι τυχερές μέρες, με την Πέμπτη να θεωρείται η πλέον ευνοϊκή, ενώ οι γάμοι που τελούνταν στη γέμιση του φεγγαριού θεωρούνταν εξαιρετικά τυχεροί. Ήταν το έθιμο πολλών Μεσανατολικών λαών να πετούν σπόρους στους νεόνυμφους. Επρόκειτο για μια μαγική τελετουργία η οποία υποτίθεται ότι εξασφάλιζε τη γονιμότητα. Ορισμένοι Ανατολικοί λαοί χρησιμοποιούσαν ρύζι για τον ίδιο σκοπό.

^{(925.2) 83:4.6} Η φωτιά και το νερό θεωρούνταν ανέκαθεν τα καλύτερα μέσα για να αντισταθούν στα στοιχειά και τα πονηρά πνεύματα. Γι’ αυτό οι πυρές του βωμού και τα αναμμένα κεριά, καθώς επίσης και το ράντισμα κατά τη βάπτιση με αγιασμένο νερό, αποτελούσαν στοιχεία των γάμων. Για πάρα πολλά χρόνια συνηθίζετο να ορίζουν μια ψεύτικη ημερομηνία γάμου και στη συνέχεια να αναβάλουν το γεγονός ώστε να παραπλανήσουν τα στοιχειά και τα πνεύματα.

^{(925.3) 83:4.7} Τα πειράγματα προς τους νεόνυμφους και οι φάρσες που παίζονται σ’ αυτούς που ξεκινούν το μήνα του μέλιτος, όλα είναι κατάλοιπα αυτών των πολύ μακρινών ημερών, όταν πίστευαν ότι είναι καλύτερο να παρουσιάζεται κάποιος δυστυχής και ασθενής εν όψει των πνευμάτων, ώστε να αποφύγει να κεντρίσει τη ζήλια τους. Το να φορά η νύφη πέπλο είναι κατάλοιπο της εποχής κατά την οποία θεωρείτο απαραίτητο να κρύβουν τη νύφη, ώστε να στοιχειά να μην μπορούν να την αναγνωρίσουν, επιπλέον, δε, να κρύψουν την ομορφιά της από το βλέμμα των κατά τα λοιπά ζηλότυπων και φθονερών πνευμάτων. Τα πόδια της νύφης δεν πρέπει ποτέ να αγγίξουν το έδαφος, πριν ακριβώς από την τελετή. Ακόμη και στον εικοστό αιώνα, εξακολουθεί να αποτελεί έθιμο υπό τα Χριστιανικά ήθη, να απλώνονται χαλιά από το σημείο όπου βγαίνει η νύφη από το αμάξι ως το βωμό της εκκλησίας.

^{(925.4) 83:4.8} Μια από τις αρχαιότερες μορφές γαμήλιας τελετής ήταν να ευλογήσει ο ιερέας το γαμήλιο κρεβάτι ώστε να εξασφαλισθεί η γονιμότητα της ένωσης. Αυτό γινόταν αιώνες πριν καθιερωθεί η γαμήλια τελετή. Κατά την περίοδο αυτή, με την εξέλιξη των γαμήλιων εθίμων, περίμεναν από τους καλεσμένους στο γάμο να παρελάσουν από το υπνοδωμάτιο τη νύκτα, ώστε με τον τρόπο αυτό να αποτελέσουν νόμιμους μάρτυρες της ολοκλήρωσης του γάμου.

^{(925.5) 83:4.9} Το στοιχείο της τύχης, το ότι παρ’ όλους τους προγαμιαίους ελέγχους, ορισμένοι γάμοι κατέληγαν σε αποτυχία, έκανε τον πρωτόγονο άνθρωπο να αναζητά διασφάλιση και προστασία κατά της αποτυχίας του γάμου. Τον έκανε να αναζητά ιερείς και μάγους. Και η τάση αυτή κορυφώθηκε άμεσα στο σύγχρονο θρησκευτικό γάμο. Για πάρα πολλά, όμως, χρόνια, ο γάμος γενικά αναγνωρίζετο ως συνιστάμενος στις αποφάσεις των γονέων που έδιναν υπόσχεση γάμου – αργότερα του ζευγαριού – ενώ κατά τα τελευταία πεντακόσια χρόνια η εκκλησία και η πολιτεία έχουν αναλάβει τη δικαιοδοσία και εξακολουθούν να επικυρώνουν το γάμο.

^{(925.6) 83:5.1} Τους πρώτους καιρούς της ιστορίας του γάμου, οι ανύπανδρες γυναίκες ανήκαν στους άνδρες της φυλής. Αργότερα, η γυναίκα είχε ένα μόνο σύζυγο τη φορά. Η πρακτική αυτή του ενός συζύγου κάθε φορά απετέλεσε το πρώτο βήμα για την απομάκρυνση από το ασύδοτο αγελαίο σεξ. Ενώ στη γυναίκα δεν επετρέπετο παρά μόνο ένας άνδρας, ο σύζυγός της μπορούσε να απομακρυνθεί από μια τέτοια προσωρινή σχέση κατά βούληση. Ωστόσο αυτές, οι χαλαρά ρυθμισμένες, σχέσεις ήσαν το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της συμβίωσης ανά ζεύγη, σε αντιδιαστολή με την αγελαία ζωή. Σ’ αυτό το στάδιο της εξέλιξης του γάμου, τα παιδιά συνήθως ανήκαν στη μητέρα.

^{(925.7) 83:5.2} Το επόμενο βήμα στην εξέλιξη της συμβίωσης ήταν ο ομαδικός γάμος. Η εταιρική αυτή φάση του γάμου έπρεπε να παρεμβληθεί στην εξέλιξη της οικογενειακής ζωής, επειδή τα έθιμα που αφορούσαν στο γάμο δεν ήσαν ακόμη αρκετά ισχυρά, ώστε να καταστήσουν τις σχέσεις του ζευγαριού μόνιμες. Οι γάμοι μεταξύ αδελφών ανήκαν σ’ αυτή την κατηγορία. Πέντε αδελφοί μιας οικογένειας μπορούσαν να παντρευτούν πέντε αδελφές μιας άλλης. Σ’ ολόκληρο τον κόσμο οι χαλαρότερες μορφές εταιρικών γάμων εξελίχθηκαν σταδιακά σε διάφορους τύπους ομαδικών γάμων. Και αυτές οι ομαδικές σχέσεις ρυθμίζονταν εν πολλοίς από τα έθιμα των τοτέμ.³ Η οικογενειακή ζωή εξελίχθηκε αργά και σταθερά, επειδή οι ερωτικοί και γαμήλιοι κανονισμοί ευνοούσαν την επιβίωση της ίδιας της φυλής, διασφαλίζοντας την επιβίωση μεγαλύτερων αριθμών παιδιών.

^{(926.1) 83:5.3} Οι ομαδικοί γάμοι υποχώρησαν σταδιακά με την ανάδυση των πρακτικών πολυγαμίας – πολυγυνίας και πολυανδρίας – μεταξύ των περισσότερο προηγμένων φυλών. Η πολυανδρία, ωστόσο, ουδέποτε γενικεύθηκε, περιοριζόμενη στις βασίλισσες και τις εύπορες γυναίκες. Επιπλέον, αποτελούσε, κατ’ έθιμο, οικογενειακή υπόθεση το να ανήκει μία γυναίκα σε πολλά αδέλφια. Οι κάστες και οι οικονομικοί περιορισμοί καθιστούσαν ορισμένες φορές απαραίτητο σε πολλούς άνδρες να ικανοποιούνται με μία γυναίκα. Ακόμη και τότε, η γυναίκα παντρευόταν μόνον έναν, με τους υπόλοιπους να αντιμετωπίζονται χαλαρά ως «θείοι» των από κοινού απογόνων τους.

^{(926.2) 83:5.4} Το Εβραϊκό έθιμο που απαιτούσε από έναν άνδρα να γίνει σύζυγος της χήρας του αδελφού του για «να μεγαλώσει το σπόρο του αδελφού του,» ήταν επίσης έθιμο για τον περισσότερο από το μισό αρχαίο κόσμο. Αποτελούσε κατάλοιπο της εποχής όπου ο γάμος ήταν οικογενειακή, μάλλον, υπόθεση και όχι προσωπικό θέμα.

^{(926.3) 83:5.5} Ο θεσμός της πολυγαμίας αναγνώριζε, κατά καιρούς, τέσσερα είδη συζύγων:

^{(926.4) 83:5.6} 1. Τις κατόπιν τελετής, ή νόμιμες συζύγους.

^{(926.5) 83:5.7} 2. Τις συζύγους με τις οποίες ζούσαν από αγάπη και με την έγκρισή τους.

^{(926.6) 83:5.8} 3. Τις παλλακίδες, συμβατικές συζύγους.

^{(926.7) 83:5.9} 4. Τις σκλάβες συζύγους.

^{(926.8) 83:5.10} Η πραγματική πολυγυνία, όπου όλες οι σύζυγοι έχουν το ίδιο κύρος και όλα τα παιδιά είναι ισότιμα, ήταν πολύ σπάνια. Συνήθως, ακόμη και στους πολλαπλούς γάμους, η οικογένεια εκυβερνάτο από την πρώτη σύζυγο, τη νόμιμη σύντροφο. Μόνον αυτή είχε παντρευτεί με την τυπική, γαμήλια τελετή και μόνο τα παιδιά αυτής της αγορασμένης, ή διαθέτουσας προίκα συντρόφου κληρονομούσαν, εκτός και εάν εκείνη έκανε ειδικές διευθετήσεις.

^{(926.9) 83:5.11} Η νόμιμη σύζυγος δεν ήταν κατ’ ανάγκην η αγαπημένη. Στους πρώτους καιρούς, συνήθως δεν ήταν. Η γυναίκα που παντρεύονταν από έρωτα, η αγαπημένη τους, δεν εμφανίσθηκε ει μη μόνο όταν οι φυλές προόδευσαν αρκετά, ειδικότερα μετά την ανάμιξη των εξελικτικών φυλών με τους Νοδίτες και τους Αδαμίτες.

^{(926.10) 83:5.12} Η σύζυγος ταμπού – η επίσημη σύζυγος – δημιούργησε το έθιμο των παλλακίδων. Σύμφωνα με τα έθιμα αυτά, ένας άνδρας μπορούσε να έχει μία μόνο σύζυγο, αλλά μπορούσε να διατηρεί ερωτικές σχέσεις με οσεσδήποτε παλλακίδες. Η παλλακεία ήταν το σημείο εκκίνησης προς τη μονογαμία, η πρώτη κίνηση απομάκρυνσης από την ανοικτή πολυγαμία. Οι παλλακίδες των Εβραίων, των Ρωμαίων και των Κινέζων ήταν πολύ συχνά δούλες της νόμιμης συζύγου. Αργότερα, όπως έγινε με τους Εβραίους, η νόμιμη σύζυγος θεωρείτο μητέρα όλων των παιδιών που γεννώνταν από τον σύζυγό της.

^{(926.11) 83:5.13} Οι παλαιότερες απαγορεύσεις πάνω στις ερωτικές σχέσεις με μια έγκυο, ή θηλάζουσα σύζυγο επίσης κατέτειναν, σε μεγάλο βαθμό, στην υποστήριξη της πολυγαμίας. Οι πρωτόγονες γυναίκες γερνούσαν πολύ νωρίς εξ αιτίας της συχνής τεκνοποιίας σε συνδυασμό με τη σκληρή εργασία. (Αυτές οι υπερφορτωμένες σύζυγοι κατόρθωναν να επιζήσουν εξ αιτίας του γεγονότος ότι τις απομόνωναν μία εβδομάδα κάθε μήνα, όταν δεν εγκυμονούσαν.) Μία τέτοια σύζυγος συχνά κουραζόταν να εγκυμονεί και ζητούσε από το σύζυγό της να πάρει μία δεύτερη και νεότερη γυναίκα, μια γυναίκα ικανή να βοηθήσει τόσο στις εγκυμοσύνες, όσο και στις δουλειές του σπιτιού. Οι νέες σύζυγοι καλωσορίζονταν, γι’ αυτό, με χαρά από την μεγαλύτερη σύζυγο. Δεν υπήρχε τίποτα που να μοιάζει με ερωτική ζήλια.

^{(926.12) 83:5.14} Ο αριθμός των συζύγων περιορίζετο μόνο από την ικανότητα του συζύγου να τις φροντίζει. Οι εύποροι και δραστήριοι άνδρες επιθυμούσαν μεγάλους αριθμούς παιδιών και, αφού η βρεφική θνησιμότητα ήταν πολύ υψηλή, χρειάζονταν πολλές σύζυγοι για να στελεχώσουν μια μεγάλη οικογένεια. Πολλές από αυτές τις πολλαπλές συζύγους ήσαν απλές εργάτριες, σύζυγοι-σκλάβες.

^{(927.1) 83:5.15} Τα ανθρώπινα έθιμα εξελίσσονται, αλλά πολύ αργά. Ο σκοπός του χαρεμιού ήταν να δημιουργήσει ένα ισχυρό και πολυπληθές σώμα συγγενών εξ αίματος για την υποστήριξη του θρόνου. Κάποιος αρχηγός, κάποτε, πείσθηκε ότι δεν έπρεπε να διατηρεί χαρέμι, ότι έπρεπε να ικανοποιηθεί με μία μόνο σύζυγο. Έτσι, απέπεμψε γρήγορα το χαρέμι του. Οι δυσαρεστημένες σύζυγοι πήγαν στο σπίτι τους και οι προσβεβλημένοι συγγενείς τους συνέλαβαν τον αρχηγό και τον εκτέλεσαν επί τόπου, εκείνη τη στιγμή.

^{(927.2) 83:6.1} Η μονογαμία είναι μονοπώλιο. Είναι καλή γι’ αυτούς που φθάνουν στο επιθυμητό αυτό στάδιο, αλλά τείνει να δημιουργεί βιολογικά προβλήματα σ’ εκείνους που δεν είναι τόσο τυχεροί. Ανεξάρτητα, ωστόσο, από τον αντίκτυπο στο άτομο, η μονογαμία είναι αποφασιστικά καλύτερη για τα παιδιά.

^{(927.3) 83:6.2} Αρχικά η μονογαμία οφείλετο στην πίεση των συνθηκών, στη φτώχεια. Η μονογαμία είναι πολιτισμική και κοινωνική, τεχνητή και αφύσικη, δηλαδή αφύσικη για τον εξελισσόμενο άνθρωπο. Ήταν απόλυτα φυσιολογική για τους πλέον αμιγείς Νοδίτες και τους Αδαμίτες και αποτελούσε μεγάλη πολιτισμική αξία για όλες τις προηγμένες φυλές.

^{(927.4) 83:6.3} Οι φυλές των Χαλδαίων αναγνώριζαν το δικαίωμα μια συζύγου να επιβάλει προγαμιαία δέσμευση στο σύζυγό της, ώστε να μην πάρει δεύτερη γυναίκα, ή παλλακίδα. Τόσον οι Έλληνες, όσο και οι Ρωμαίοι ευνοούσαν τη μονογαμία. Η λατρεία των προγόνων υπέθαλπε, πάντα, τη μονογαμία, όπως και οι Χριστιανοί, που κάνουν το σφάλμα να θεωρούν το γάμο θείο μυστήριο. Επιπλέον, η άνοδος των προτύπων διαβίωσης διαρκώς συνηγορούσε⁴ κατά των πολλών συζύγων. Ως την εποχή της έλευσης του Μιχαήλ στην Ουράντια, ολόκληρος, πρακτικά, ο πολιτισμένος κόσμος είχε φθάσει στο επίπεδο της θεωρητικής μονογαμίας. Η παθητική, όμως, αυτή μονογαμία δεν σήμαινε ότι η ανθρωπότητα είχε εξοικειωθεί με την πρακτική του πραγματικού γάμου ενός ζευγαριού.

^{(927.5) 83:6.4} Ενώ επιδιώκει το μονογαμικό στόχο του ιδανικού γάμου μεταξύ ενός ζευγαριού, πράγμα που σημαίνει, τελικά, μονοπωλιακή ερωτική σχέση, η κοινωνία δεν πρέπει να παραβλέπει την αναντίρρητη κατάσταση των άτυχων εκείνων ανδρών και γυναικών οι οποίοι απέτυχαν να βρουν μια θέση στ’ αυτή την νέα και βελτιωμένη κοινωνική τάξη, έστω και αφού είχαν κάνει το καλύτερο δυνατόν για να συνεργασθούν με, και να ακολουθήσουν τις, επιταγές της. Η αδυναμία του να βρει κάποιος σύντροφο στην κοινωνική αρένα του ανταγωνισμού μπορεί να αποδοθεί σε αξεπέραστες δυσκολίες, ή παμπληθείς περιορισμούς τους οποίους τα κρατούντα ήθη έχουν επιβάλλει.

^{(927.6) 83:6.5} Πράγματι, η μονογαμία είναι ιδανική για εκείνους οι οποίοι έχουν ένα σύντροφο, αλλά η ευνοημένη πλειονότητα πρέπει πάντα να αντιμετωπίζει με καλοσύνη και φροντίδα τους λιγότερο τυχερούς τους συνανθρώπους, που πρέπει να πληρώσουν το τίμημα της αποτυχίας για να ενταχθούν στις τάξεις των ιδανικών εκείνων ερωτικών σχέσεων, οι οποίες διασφαλίζουν την ικανοποίηση όλων των βιολογικών ενστίκτων, υπό την ευλογία των ανώτερων ηθών της προοδευτικής κοινωνικής εξέλιξης.

^{(927.7) 83:6.6} Η μονογαμία ανέκαθεν υπήρξε και θα είναι για πάντα ο ιδανικός στόχος της ανθρώπινης σεξουαλικής εξέλιξης. Το ιδανικό αυτό του πραγματικού γάμου ανάμεσα στο ζευγάρι συνεπάγεται αυταπάρνηση και γι’ αυτό συχνά αποτυγχάνει, ακριβώς επειδή το ένα, ή και τα δύο μέλη είναι ανεπαρκείς ως προς το αποκορύφωμα αυτό των ανθρώπινων αρετών, του σθεναρού αυτοελέγχου.

^{(927.8) 83:6.7} Η μονογαμία είναι το μέτρο που καθορίζει την πρόοδο του πολιτισμού στην κοινωνία, όπως αυτή διαχωρίζεται από την καθαρά βιολογική εξέλιξη. Η μονογαμία δεν είναι κατ’ ανάγκην βιολογική, ή φυσιολογική, αλλά είναι απαραίτητη για την άμεση διατήρηση και περαιτέρω εξέλιξη του πολιτισμού στην κοινωνία. Συμβάλλει ως ένα βαθμό στην ευαισθησία των αισθημάτων, την εκλέπτυνση των ηθικών ιδιοτήτων και την πνευματική πρόοδο, που είναι εντελώς αδύνατες στη πολυγαμία. Μία γυναίκα δεν μπορεί ποτέ να γίνει ιδανική μητέρα, όταν διαρκώς υποχρεώνεται να ανταγωνίζεται μιαν άλλη για την αγάπη του συζύγου.

^{(928.1) 83:6.8} Ο γάμος ανάμεσα στο ζευγάρι ευνοεί και υποθάλπει την ιδιαίτερη αυτή κατανόηση και την αποτελεσματική συνεργασία, που είναι η άριστη για ευτυχισμένους γονείς, ευημερούντα παιδιά και κοινωνική λειτουργικότητα. Ο γάμος, που ξεκίνησε σαν σκληρός καταναγκασμός, εξελίσσεται σταδιακά σ’ ένα μεγαλειώδη θεσμό αυτοπολιτισμού, αυτοελέγχου, αυτοέκφρασης και αυτοδιαιώνισης.

^{(928.2) 83:7.1} Κατά την αρχική εξέλιξη των γαμήλιων εθίμων, ο γάμος αποτελούσε μια χαλαρή ένωση που μπορούσε να τερματισθεί κατά βούληση και τα παιδιά πάντα ακολουθούσαν τη μητέρα. Ο δεσμός μητέρας-παιδιού είναι ενστικτώδης και ανέκαθεν λειτουργούσε ανεξάρτητα από το εξελικτικό στάδιο των ηθών.

^{(928.3) 83:7.2} Μεταξύ των πρωτόγονων λαών μόνο το μισό περίπου των γάμων αποδεικνύονταν ικανοποιητικοί. Η συχνότερη αιτία για χωρισμό ήταν η στειρότητα, για την οποία πάντα κατηγορείτο η σύζυγος. Και οι άτεκνες γυναίκες επιστεύετο ότι γίνονταν φίδια στον κόσμο των πνευμάτων. Σύμφωνα με τα πλέον πρωτόγονα έθιμα, το διαζύγιο ήταν δικαίωμα του συζύγου και μόνο και τα πρότυπα αυτά διατηρήθηκαν ως τον εικοστό αιώνα μεταξύ ορισμένων λαών.

^{(928.4) 83:7.3} Καθώς τα ήθη εξελίσσονταν, ορισμένες φυλές ανέπτυξαν δύο μορφές γάμου: Τον κανονικό, ο οποίος επέτρεπε το διαζύγιο και τον θρησκευτικό⁵ ο οποίος απαγόρευε το χωρισμό. Το ξεκίνημα της εποχής όπου οι γυναίκες αγοράζονταν, ή προικοδοτούνταν, η καθιέρωση κυρώσεων επί της περιουσίας σε περιπτώσεις αποτυχίας του γάμου, συνετέλεσε πολύ στο να μειωθούν οι χωρισμοί. Και, πράγματι, πολλές σύγχρονες ενώσεις σταθεροποιούνται εξ αιτίας αυτού του αρχαίου περιουσιακού παράγοντα.

^{(928.5) 83:7.4} Η κοινωνική πίεση των κρατούντων στην κοινότητα και τα περιουσιακά προνόμια ήσαν ανέκαθεν αποτελεσματικά στη διατήρηση των ταμπού και των ηθών του γάμου. Ο γάμος προόδευσε σταθερά μέσα στους αιώνες και βρίσκεται σε μεγάλη υπόληψη στο σύγχρονο κόσμο, παρά το ότι διασύρεται απειλητικά από την ευρύτατη δυσαρέσκεια μεταξύ των λαών εκείνους όπου η ατομική επιλογή – μια καινούργια ελευθερία – εμφανίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό. Ενώ οι αναταράξεις αυτές στις ρυθμίσεις εμφανίζονται περισσότερο μεταξύ των πλέον προοδευτικών φυλών, ως αποτέλεσμα της επιταχυνόμενης κοινωνικής εξέλιξης, μεταξύ των λιγότερο προηγμένων πληθυσμών ο γάμος εξακολουθεί να αγωνίζεται και να βελτιώνεται με αργό ρυθμό, υπό την καθοδήγηση των παλαιότερων εθίμων.

^{(928.6) 83:7.5} Η νέα και αιφνίδια αντικατάσταση των παλαιότερων και μακρόχρονα καθιερωμένων οικονομικών κινήτρων με τα ιδεαλιστικότερα, αλλά εξαιρετικά ιδιοτελή κίνητρα της αγάπης στο γάμο, έχουν αναπόφευκτα κάνει το θεσμό του γάμου να γίνει προσωρινά ασταθής. Τα κίνητρα του ανθρώπου για να παντρευτεί ανέκαθεν υπερέβαιναν τα πραγματικά γαμήλια έθιμα, ενώ στον δέκατο ένατο και τον εικοστό αιώνα, το ιδανικό του Δυτικού κόσμου για το γάμο ξεπέρασε, ξαφνικά, κατά πολύ τις εγωκεντρικές και εν μέρει μόνο ελεγχόμενες σεξουαλικές παρορμήσεις των φυλών. Η παρουσία μεγάλων αριθμών άγαμων ατόμων σε οποιαδήποτε κοινωνία καταδεικνύει την προσωρινή κατάρρευση, ή τη μεταβατικότητα των εθίμων.

^{(928.7) 83:7.6} Η πραγματική δοκιμασία στο γάμο, μέσα στους αιώνες, ήταν πάντα η συνεχής οικειότητα, που είναι αναπόφευκτη στην οικογενειακή ζωή. Δυο παραχαϊδεμένοι και κακομαθημένοι νέοι, μαθημένοι να περιμένουν κάθε επιείκεια και πλήρη ικανοποίηση της ματαιοδοξίας και του εγωισμού τους, δεν μπορούν να ελπίσουν ότι θα πετύχουν στο γάμο και τη δημιουργία οικογένειας – σε μια ισόβια σχέση αυθυποχώρησης, συμβιβασμού, αγάπης και ανιδιοτελούς αφοσίωσης στην ανατροφή των παιδιών.

^{(929.1) 83:7.7} Ο μεγάλος βαθμός φαντασίας και ιδανικού έρωτα που υπεισέρχεται στην ερωτοτροπία είναι εν πολλοίς υπεύθυνος για την αυξητική τάση των διαζυγίων μεταξύ των σύγχρονων Δυτικών λαών, ενώ όλα αυτά περιπλέκονται ακόμη περισσότερο από την μεγαλύτερη ατομική ελευθερία της γυναίκας, αλλά και την αυξημένη οικονομική ανεξαρτησία. Το εύκολο διαζύγιο, όταν είναι αποτέλεσμα έλλειψης αυτοελέγχου, ή αδυναμία φυσιολογικής προσαρμογής της προσωπικότητας, οδηγεί με βεβαιότητα κατ’ ευθείαν πίσω, σ’ εκείνα τα πρωτόγονα στάδια της κοινωνίας απ’ όπου ο άνθρωπος αναδύθηκε μόλις πρόσφατα, μέσα από τόσο μεγάλη προσωπική οδύνη και φυλετικό άλγος.

^{(929.2) 83:7.8} Όσο, όμως, η κοινωνία αδυνατεί να εκπαιδεύσει σωστά τα παιδιά και τους νέους, όσο οι κοινωνικές ρυθμίσεις αδυνατούν να παράσχουν επαρκή προγαμιαία παιδεία και όσο ο ασύνετος και ανώριμος νεανικός ιδεαλισμός είναι κριτής του γάμου, τόσο θα βασιλεύει το διαζύγιο. Και όσο καιρό η κοινωνία θα αδυνατεί να προετοιμάζει τους νέους για το γάμο, το διαζύγιο θα πρέπει να λειτουργεί ως κοινωνική δικλείδα ασφαλείας που θα αποτρέπει ακόμη χειρότερες καταστάσεις, στις εποχές της ραγδαίας ανάπτυξης των εξελισσόμενων ηθών.

^{(929.3) 83:7.9} Οι αρχαίοι φαίνεται ότι αντιμετώπιζαν το γάμο με την ίδια σοβαρότητα που τον αντιμετωπίζουν οι σημερινοί λαοί. Και δεν μοιάζει πολλοί από τους βιαστικούς και ανεπιτυχείς γάμους των σύγχρονων καιρών, να αποτελούν βελτίωση των αρχαίων πρακτικών, του να πιστοποιείται η καταλληλότητα των νεαρών ανδρών και γυναικών για γάμο. Η μεγάλη ανακολουθία της σύγχρονης κοινωνίας είναι το ότι εξαίρει τον έρωτα και εξιδανικεύει το γάμο, ενώ αποδοκιμάζει την πληρέστερη εξέταση και των δύο.

^{(929.4) 83:8.1} Ο γάμος που κορυφώνεται με την οικογένεια αποτελεί, πράγματι, τον ανώτερο θεσμό του ανθρώπου, είναι, ωστόσο, κατά βάσιν, ανθρώπινος. Δεν θα έπρεπε ποτέ να αποκαλείται μυστήριο. Οι Σεθίτες ιερείς έκαναν το γάμο θρησκευτική τελετουργία. Αλλά για χιλιάδες χρόνια μετά την Εδέμ, η σύζευξη συνεχίσθηκε ως καθαρά κοινωνικός και αστικός θεσμός.

^{(929.5) 83:8.2} Η παρομοίωση των ανθρώπινων σχέσεων προς τις θείες σχέσεις είναι εντελώς ατυχής. Η ένωση των συζύγων στη σχέση γάμου-οικογένειας, είναι μία φυσική λειτουργία για τους θνητούς των εξελικτικών κόσμων. Είναι πράγματι αλήθεια ότι μεγάλη πνευματική πρόοδος μπορεί να προκύψει ως συνέπεια των ειλικρινών προσπαθειών, στα ανθρώπινα πλαίσια, του και της συζύγου να προοδεύσουν, αλλ’ αυτό δεν σημαίνει ότι ο γάμος είναι κατ’ ανάγκην ιερός. Η πνευματική πρόοδος ακολουθεί την ειλικρινή αφοσίωση σε άλλες λεωφόρους ανθρώπινης προσπάθειας.

^{(929.6) 83:8.3} Ούτε μπορεί ο γάμος να συγκριθεί πραγματικά με τη σχέση του Προσαρμοστή προς τον άνθρωπο, ούτε με την αδελφική σχέση του Χριστού Μιχαήλ προς τους θνητούς αδελφούς του. Σε κανένα, σχεδόν, σημείο δεν μπορούν να συγκριθούν οι σχέσεις αυτές με τη σχέση των συζύγων μεταξύ τους. Και είναι απολύτως ατυχές το ότι η ανθρώπινη παρανόηση αυτών των σχέσεων έχει δημιουργήσει τόσο μεγάλη σύγχυση ως προς το κύρος του γάμου.

^{(929.7) 83:8.4} Είναι, επίσης, ατυχές το ότι ορισμένες ομάδες ανθρώπων έχουν την άποψη ότι ο γάμος ολοκληρώνεται με θεία επενέργεια. Οι πεποιθήσεις αυτές οδηγούν κατ’ ευθείαν στην άποψη στο ακατάλυτο του γάμου, ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, ή τις επιθυμίες των δύο μερών. Το ίδιο το γεγονός, όμως, της διάλυσης του γάμου υποδηλώνει ότι το Θείο δεν είναι συμμέτοχο σε παρόμοιες ενώσεις. Αν ο Θεός ενώσει κάποτε δύο καταστάσεις, ή δύο άτομα, αυτά θα παραμείνουν ενωμένα, ως τη στιγμή κατά την οποία το θείο θέλημα θα αποφασίσει το χωρισμό τους. Όσον αφορά, όμως, στο γάμο, ο οποίος είναι ανθρώπινος θεσμός, ποιος θα τολμούσε να κρίνει, να αποφασίσει ποιοι γάμοι είναι ενώσεις που πρέπει να επικυρωθούν από τους επόπτες του σύμπαντος, εν αντιθέσει προς εκείνους οι οποίοι είναι καθαρά ανθρώπινοι στη φύση και την προέλευση;

^{(930.1) 83:8.5} Παρά ταύτα υπάρχει το ιδεώδες του γάμου στις ανώτερες σφαίρες. Στην πρωτεύουσα του κάθε τοπικού συστήματος οι Υλικοί Υιοί και Θυγατέρες του Θεού αντιπροσωπεύουν πραγματικά την κορύφωση των ιδεωδών της ένωσης ενός άνδρα και μιας γυναίκας με τα δεσμά του γάμου και με το σκοπό της δημιουργίας και της ανατροφής απογόνων. Τελικά, ο ιδανικός ανθρώπινος γάμος είναι για τους ανθρώπους ιερός.

^{(930.2) 83:8.6} Ο γάμος υπήρξε ανέκαθεν και εξακολουθεί να είναι το υπέρτατο ανθρώπινο όνειρο της εγκόσμιας εξιδανίκευσης. Αν και το όμορφο αυτό όνειρο σπάνια πραγματοποιείται στο σύνολό του, παραμένει ως μεγαλειώδες ιδανικό, προσελκύοντας πάντα την προοδεύουσα ανθρωπότητα σε μεγαλύτερους αγώνες για την ανθρώπινη ευτυχία. Οι νεαροί, όμως, άνδρες και γυναίκες πρέπει να μάθουν μερικά πράγματα για την πραγματικότητα του γάμου πριν εμπλακούν στις απαιτητικές αξιώσεις των διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στην οικογένεια. Ο νεανικός ιδεαλισμός πρέπει να κατευνάζεται από κάποιο βαθμό προγαμιαίας απαλλαγής από την αυταπάτη.

^{(930.3) 83:8.7} Ωστόσο, ο νεανικός ιδεαλισμός για το γάμο δεν πρέπει να αποθαρρύνεται. Τα όνειρα αυτά αποτελούν την νοερή απεικόνιση του μελλοντικού στόχου της οικογενειακής ζωής. Η στάση αυτή είναι διεγερτική και χρήσιμη, με την προϋπόθεση ότι δεν δημιουργεί αναισθησία για την πραγμάτωση των πρακτικών και κοινότοπων απαιτήσεων του γάμου και της συνακόλουθης οικογενειακής ζωής.

^{(930.4) 83:8.8} Τα ιδεώδη του γάμου έχουν κάνει μεγάλη πρόοδο στα πρόσφατα χρόνια. Σε ορισμένους λαούς η γυναίκα πράγματι απολαμβάνει ίσα δικαιώματα με το σύντροφό της. Ως έννοια, τουλάχιστον, η οικογένεια γίνεται ένας πιστός εταίρος στην ανατροφή των παιδιών, ακολουθούμενη από ερωτική αφοσίωση. Ακόμη, όμως, και αυτή η νεώτερη έκδοση του γάμου δεν χρειάζεται να θεωρεί δεδομένο ότι μπορεί να φθάσει στο ακραίο εκείνο σημείο, όπου οι σύζυγοι θα μονοπωλήσουν το σύνολο της προσωπικότητας και της ατομικότητας ο ένας του άλλου. Ο γάμος δεν είναι απλά ένα ιδιοτελές ιδανικό. Είναι η εξελισσόμενος κοινωνικός συνεταιρισμός ενός άνδρα και μιας γυναίκας, που υπάρχει και λειτουργεί σύμφωνα με τα κρατούντα ήθη, περιορισμένος από τα ταμπού και ενισχυμένος από τους νόμους και τους κανονισμούς της κοινωνίας.

^{(930.5) 83:8.9} Οι γάμοι του εικοστού αιώνα βρίσκονται πολύ ψηλά συγκρινόμενοι με εκείνους των περασμένων εποχών, παρά το ότι ο θεσμός της οικογένειας υφίσταται, πλέον, μια σοβαρή δοκιμασία, εξ αιτίας των προβλημάτων που τόσο ξαφνικά έπεσαν πάνω στον κοινωνικό μηχανισμό, με την επιταχυνόμενη αύξηση των γυναικείων ελευθεριών, δικαιωμάτων που για τόσο πολύ καιρό τους τα αρνήθηκαν κατά τη διάρκεια της αργής εξέλιξης των ηθών των περασμένων γενεών.

^{(930.6) 83:8.10} [Παρουσιάσθηκε από τον Αρχηγό των Σεραφείμ που σταθμεύουν στην Ουράντια.]